Verwacht jij van iemand met een gebroken been dat hij de marathon loopt? Nee, toch! Waarom verwachten wij dan wel dat mensen met een neurodiversiteit hetzelfde doen als de neuro typische? Hoe vaak mijn cliënten wel niet te horen krijgen maar je kan dat toch gewoon doen, stel je niet aan of zet je eroverheen. Dit geld natuurlijk niet alleen voor mensen die neurodivers zijn maar ook voor mensen met een andere psychische of lichamelijk aandoening die niet zichtbaar is.
In deze maatschappij hebben we pas begrip voor een beperking als het zichtbaar en duidelijk is. Helaas is de waarheid dat veel beperkingen niet zichtbaar zijn. Soms weten mensen van zichzelf ook niet wat er bij hun anders is als bij anderen en beoordelen zichzelf daarom net zo streng als de omgeving dit doet. Het is enorm treurig dat dit gebeurd. Want als je een vis zijn hele leven beoordeeld op hoe goed hij een muur kan beklimmen dan zal hij zich zijn hele leven een mislukkeling voelen. Terwijl als je de vis beoordeeld en stimuleert op het zwemmen dan zal hij ervan kunnen leren en staat hij in zijn kracht.
Zoals ik eerder al vertelde op mijn blog is het systeem erg gericht op het gemiddelde/normale mens. Ik begrijp dat je niet voor ieder individu een apart systeem kan maken maar er zou wel wat meer variatie mogen zijn als je het mij vraagt. Veel van mijn cliënten met ASS hebben wel eens een psycho-educatie groep gevolgd. Er word dan gezegd het is niet erg dat je Autisme hebt, je hebt dan andere kwaliteiten. Vervolgens krijgen ze dan wel aangeleerd om zich te gedragen volgens een neuro typische om mee te kunnen komen in de maatschappij. Je moet mensen in de ogen aankijken, soms moet je liegen om eigen bestwil, je mag niet stimmen in het openbaar. Helaas leer je deze mensen dan aan om te maskeren want jezelf zijn word niet geaccepteerd en bestempeld als vreemd/fout/niet goed/gek. En ik zeg niet dat je mensen met ASS niet wat mag leren over hoe neuro typische mensen werken om de wereld en de maatschappij beter te kunnen begrijpen alleen denk ik wel dat dit ook anders kan. Je zou ook mensen kunnen uitleggen waarom de ‘normale’ mensen doen wat ze doen en er mensen zijn die het vreemd/onbeleefd vinden als je dat niet hetzelfde doet. Vervolgens kan je ze vertellen hoe ze bijv kunnen kiezen tussen maskeren of hoe ze duidelijk kunnen maken aan de ander waarom hun dat niet kunnen. Zodat er meer kennis en begrip komt bij de neuro typische en de persoon met ASS niet hoeft te maskeren. Wat een hele hoop energie kan schelen. En die energie is hard nodig om alle prikkels te kunnen verwerken. Bovendien als het gaat om werk of school als je mensen meer in hun kracht zou zetten komen ze veel verder en worden ze gelukkiger.
Mijn eigen ervaring
Zelf heb ik vaak te horen gekregen dat ik niet zo moest wiebelen met mijn benen omdat het vervelend is voor andere. Voor mij is het een manier om spanning kwijt te kunnen of beter te kunnen focussen (ook wel stimmen genoemd). Word ik soms als lui gezien omdat ik uren op bed kan liggen. De andere kant ervan is dat ik zonder duidelijk doel of plan hier enorm veel moeite mee kan hebben. Met name in periodes van vermoeidheid of somberheid. Ik zie dan op tegen alles wat nog ‘moet’ omdat opstaan uit bed niet alleen opstaan uit bed is voor mij. Het is een hele reeks aan stappen en taken die functioneel nodig zijn zonder dat ik het beloning ’s stofje krijg in mijn brein. (Mocht je dat willen weten scrol dan even door naar onder om de reeks aan gedachtes te lezen die ik kan hebben op een moeizame dag.) Mijn brein is erg gevoelig voor dat geluk 's stofje, zonder voel ik mij ellendig en is een motivatie vinden bijna onmogelijk. De positieve kant is als ik iets doe waar ik veel dopamine (geluk 's stofje) van krijg dan kan ik in een korte tijd veel werk verzetten doordat ik dan in een hyperfocus zit. Eten en drinken kan ik dan vergeten of te lang uitstellen maar dan is wel alles gedaan. Als mensen dit uitleggen aan iemand die neuro typische is of hier geen problemen mee ervaren snappen ze vaak niet wat het probleem is. Het helpt dan ook absoluut niet als iemand dan zegt ja, hoezo doe je dat dan niet gewoon. Zo moeilijk is het toch niet. Nee uit bed stappen is fysiek gezien niet moeilijk maar soms zit er meer achter dan je denkt.
De foto van deze blog is ook zeker niet mijn mooiste foto. Toch post ik hem omdat ik aan mijzelf zie dat ik hier overprikkeld was. Iets wat ook mij vaak overkomt. Een balans hierin vinden is en blijft lastig, zeker als je jezelf niet bewust bent wat je overprikkeld maakt of de omgeving er geen rekening mee (kan) houden. Met andere woorden mijn grenzen liggen over het algemeen 'lager' dan van mensen die niet neurodivers zijn.
Lang verwachte ik van mijzelf en dacht ik ook dat andere bepaalde verwachtingen hadden van mij die ik eigenlijk niet op lange termijn vol kon houden. Een spreekwoordelijk sprintje trekken kan ik wel, maar het de hele marathon volhouden niet. Dat is jammer omdat het ergens toch verwacht word dat je hetzelfde kan. Het is geen kwestie van niet willen maar een kwestie van niet kunnen.
Jezelf eens uitdagen en een ervaring opdoen.
Mocht je zelf nou willen ervaren hoe het is om moeite te ervaren met iets ‘makkelijks’ probeer dan eens een van de volgende dingen:
-Voor de mensen die geen moeite hebben met oogcontact maken. Probeer een hele dag geen oogcontact te maken. Mocht het gebeuren dan mag het niet langer dan 3 seconde (ja je moet tellen of goed terug denken). Lukt het niet dan krijg je denkbeeldig commentaar: Je kan toch gewoon weg kijken, hoezo kan je dat niet dan?
-Praat je van nature veel, probeer dan eens een dag heel weinig te praten op je werk of in je netwerk. Elke keer jezelf afvragen of je niet te veel hebt gezegd. Je mag niet langer dan 1 min aaneen gesloten spreken. Ook hier in je hoofd te tijd bijhouden.
-Probeer eens wat sommen te maken of iets te lezen met een koptelefoon op die een liedje en een podcast tegelijk afspeelt. Lukt het dan nog steeds om de opdracht net zo goed/snel te doen als zonder?
Hoe kan je dan wel helpen of geholpen worden?
Ga open in gesprek, stel vragen waarom iemand iets niet lukt. Probeer je eigen normen en waarde aan de kant te zetten en zonder oordeel mee te denken. Probeer de ander te begrijpen en dit kan alleen als je vragen stelt en niet invult vanuit je eigen ervaring. Vraag ook na of wat jij denkt klopt.
Vragen waarom iets moet van een juf of meester word wisselend gezien. Het kan gezien worden als bijdehand en opstandig. Echter is het vaak een oprechte vraag om het te kunnen snappen en te doen. Het antwoord ja omdat ik het zeg of dat zijn nou eenmaal de regels werken vaak niet. Dit zorgt vaak voor frustratie of andere problemen. Mocht jij zelf moeite hebben met bepaalde regels of verwachtingen en wil je voorkomen dat je als 'bijdehand' gezien word. Leg dan eens 1 op 1 uit waarom het voor jou belangrijk is om het te weten. Je kan dan vertellen dat de spreekwoordelijke puzzel moet kloppen voordat je er iets mee kan of dat een bepaalde verwachting jouw enorm veel energie kost omdat jou brein eenmaal anders bedraad is.
De gedachtes die ik heb op een moeizame ‘vrije’ dag.
Oke ik ben al laat wakker het is goed als ik op tijd uit bed ga en niet mijn dag verspil in bed. Wat ga ik dan vandaag doen, ik moet stofzuigen want dat is al even geleden. Als ik uit bed ga en wil stofzuigen dan moet ik eerst vanaf mijn warme plekje de schakeling maken naar de kou (vind ik heel vervelend). Dan loop ik naar de badkamer en ga ik plassen en mijzelf opfrissen. Onee ik moet ook echt douchen maar douchen duurt langer en ik heb ook honger. Oke dus uit bed, naar de wc, tandenpoetsen doe ik onder de douche, als ik ga douche moet ik een handdoek pakken en schoonondergoed klaar leggen. Onder de douche moet ik dan ook mijn haren wassen en oksels scheren. Daar ben ik dan 20 min mee bezig. Dan nog afdrogen, haren kammen die vervolgens dan nog nat zijn. Ik kan ze niet meteen drogen want dat duurt te lang. Dus haren kammen deels aan de lucht laten drogen is voor nu goed, ik kan dan na het stofzuigen wel mijn haren drogen. Terug naar het plan. Uit bed, wc, douchen, tandenpoetsen en dan medicatie nemen. Daarna aankleden, pfff wat moet ik aan! Wat ga ik nog meer doen vandaag behalve stofzuigen want dan weet ik wat ik aan ga doen. Als ik ga stofzuigen dan moet ik ook alles afstoffen en soppen maar als ik dat allemaal ga doen dan ga ik misschien zweten of vies worden dan kan ik beter daarna douchen. Dat werkt al niet in mijn hoofd omdat ik mij dan moet aankleden en dan een paar uur later weer moet douchen en weer wat anders aan moet doen. Het is of in de ochtend of begin van de avond douchen tenzij het spontaan opkomt dan is het niet erg.
Op dit moment ben ik dan meestal al zo overwelmd dat ik me omdraai en afleiding zoek op mijn mobiel of probeer verder te slapen. Andere optie is dat ik uren opzoek ga naar dingen die ik kan doen en verzeild raak in alle opties dat ik niks meer kan tegen de tijd dat ik een keuze heb gemaakt.
Reactie plaatsen
Reacties